De financiële situatie bij Participe Amstelland

Participe Amstelland is de organisatie voor welzijn en maatschappelijk werk in Aalsmeer, Amstelveen, Ouder-Amstel en Uithoorn. Participe Amstelland wil dat iedereen mee kan doen in de samenleving. Zij versterken inwoners bij belangrijke levensgebeurtenissen en stimuleren buurtbewoners om elkaar te ontmoeten en samen activiteiten te ondernemen.

Zij ondersteunen bij het aanpakken van problemen en zorgen er samen voor dat mensen zo veel mogelijk de regie over hun leven kunnen behouden. Hun motto is: welzijn voorkomt zorg. Bij Participe Amstelland werken onder andere ouderenadviseurs, maatschappelijk werkers, wijkcoaches, sociaal beheerders en activiteitenbegeleiders. Maar zonder de steun van heel veel vrijwilligers was het werk onmogelijk!

Tijdens het raadsdebat van 2 april 2025 heeft het College B en W Amstelveen toegezegd om de gemeenteraad per raadsbrief te informeren over de financiële situatie bij Participe Amstelland (hierna Participe). Graag informeren wij u over de beantwoording.

Het welzijnswerk in Amstelveen wordt uitgevoerd door Participe. De stijging van de salaris­sen in de CAO Sociaal Werk stellen ons al enkele jaren voor een stevige financiële uitdaging. In deze brief geven wij aan wat de gevolgen hiervan zijn voor de dienstverlening van Participe en hoe het ons gelukt is om de gevolgen voor de ondersteuning van onze inwoners te beperken door het beschikbaar stellen van extra incidentele middelen.

Van zorg naar welzijn. Om de zorg voor de toekomst goed, toegankelijk en betaalbaar te houden werken wij intensief samen met onze lokale en regionale partners vanuit drie landelijke akkoorden: het Integraal Zorg Akkoord (IZA), het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) en het Woon Zorg Akkoord (WOZO). Een van de belangrijke ambities in deze akkoorden is de zogenoemde beweging 'van zorg naar welzijn'. Dat betekent dat er door meer inzet vanuit het sociaal domein (onder andere op preventieve gezondheid en sociale samenhang) de vraag naar professionele zorg en ondersteuning vermindert. Een belangrijke partner in deze samenwerking is welzijnsorganisatie Participe. We zien dat het beroep dat op Participe wordt gedaan hierdoor groeit.

Jaarlijkse subsidie Participe en indexering. Participe vraagt jaarlijks subsidie aan voor haar preventieve activiteiten. Deze zijn gericht op het verminderen van eenzaamheid, het ondersteunen van mensen met sociaal maatschappelijke problematiek, het versterken van samen- en zelfredzaamheid en het vergroten van de participatiegraad van Amstelveners. Belangrijke functies binnen Participe zijn hiervoor de ouderadviseurs, maatschappelijk werkers, wijkcoaches en sociaal beheerders. Participe heeft per 1 januari 2025 de Vrijwilligerscentrale overgenomen. Sinds dit jaar is dus ook de Vrijwilligerscentrale opgenomen in de jaarlijkse subsidieaanvraag van Participe, net zoals de subsidie voor het Odensehuis. Tot dit jaar waren dit afzonderlijke subsidieaanvragen.

Voor de bovengenoemde activiteiten van Participe is in 2025 het maximaal te beschikken jaarlijkse subsidiebedrag € 4.689.831. Dit is gebaseerd op het jaarlijkse subsidiebedrag aan Participe van 2024 met 0% indexering. Het indexeringspercentage voor 2024 was 8% en voor 2023 5%. Deze indexeringspercentages zijn zoals door uw raad jaarlijks voor subsidies zijn vastgesteld. Met onze brief van 11 februari 2025 hebben wij uw Raad een technische uitleg toegestuurd over de methodiek op basis waarvan wij de indexeringspercenta­ges voor subsidies jaarlijks vaststellen.

Uit de jaarlijkse subsidieaanvraag voor 2025 van Participe blijkt dat Participe € 360.000 extra nodig heeft om alle activiteiten van 2024 in 2025 op dezelfde voet te kunnen continueren. Alternatief is het afschalen van bestaande dienstverlening en de personele bezetting.

Toename vraag. Gelijktijdig neemt het beroep dat op Participe wordt gedaan, toe. Dit komt enerzijds door demografische ontwikkelingen: meer ouderen (vergrijzing) en meer oudere ouderen. Daarnaast moeten kwetsbare ouderen en andere kwetsbare groepen in onze samenleving, steeds langer zelfstandig blijven wonen in de wijk. De grootste toename in werkdruk als gevolg van deze ontwikkelingen zien we door een toename in het aantal individuele trajecten.

In 2024 is het aantal trajecten ouderenadvies, maatschappelijk werk en welzijn op recept met 27% toegenomen t.o.v. 2023. Een deel van deze trajecten volgen uit een verwijzing vanuit huisartsen, maar ook andere zorgverleners zijn beter bekend met de dienstverlening van Participe en wijzen inwoners hierop. Hierdoor weten meer inwoners deze ondersteuning te vinden. Om de capaciteit van de ouderenadviseurs, maatschappelijk werkers en wijkcoaches mee te laten groeien met de vraag zou ongeveer 3 fte (€ 350.000) extra nodig zijn.

Ook de werkdruk bij het sociaal beheer in de wijkcentra neemt al een aantal jaar achter elkaar toe o.a. doordat er meer inwoners met een zwaardere ondersteunings- vraag naar de wijkcentra komen en de vrijwilligers in de wijkcentra gemiddeld minder belastbaar zijn. Vaak omdat inwoners en vrijwilligers ouder zijn of om een andere reden meer begeleiding nodig hebben. Eerder heeft Participe aangegeven daarvoor 1,11 fte assistent beheerders en 0,33 fte sociaal beheerders extra nodig te hebben. Kosten hiervoor zijn ongeveer € 125.000.

CAO Sociaal Werk. Als belangrijkste oorzaken van het financieringstekort geeft Participe aan dat conform de CAO Sociaal Werk de salarissen van medewerkers per 1 januari 2024 met 4% zijn gestegen en per 1 juli 2024 nogmaals met 4%. Vanaf 1 januari 2025 worden er uitloopperiodieken toegevoegd aan de reguliere periodieken. Aangezien een groot deel van de medewerkers in Amstelveen momenteel al in de hoogste periodiek zit, betekent dit dat Participe extra kosten moet maken. Ook in 2023 bracht de CAO loonstijgingen met zich mee.

Maatregelen Participe. Om de kostenstijging te beperken is Participe op zoek gegaan naar besparingsmogelijkheden. Participe geeft aan dat zij onder andere de volgende maatregelen hebben getroffen, dan wel gaan treffen:

-24 uur per week minder inzet van de Wijkcoach Groenelaan. Minder inzet sociaal beheer: Sociaal beheerders worden vervangen door assistent beheerders in een lagere salarisschaal en met minder uren. In de loop van 2025 vervallen 32 uur (assistent) beheer verdeeld over 3 locaties (Pluspunt, De Meent, Alleman).

-Personeel dat ouderschapsverlof opneemt, wordt voor die uren niet vervangen. Hierdoor is er 8 uur minder inzet wijkcoach in Bankras Kostverloren in 2025. Ouderenadviseurs worden meer ingezet op projecten met aanvullende financiering zoals het project 'Van Ouderenzorg naar Samenzorg' en minder op hun reguliere taken.

-Het telefonisch spreekuur op werkdagen gaat van 9.30 - 12.30 uur naar 10.00 - 12.00 uur. De telefonische bereikbaarheid daalt daarmee met 5 uur per week.

-De functie van communicatiemedewerker die onderdeel uitmaakte van de begroting van de Vrijwilligerscentrale wordt niet ingevuld. Er wordt tijdelijk beperkt externe capaciteit ingehuurd wat resulteert in 16 uur minder communicatie-inzet per week. Wij zijn nog volop in gesprek met Participe over de definitieve invulling van de maatregelen voor 2025.

Gevolgen voor de dienstverlening. Mogelijke gevolgen van de te nemen maatregelen zijn onder andere: Het ontstaan van wachtlijsten bij maatschappelijk werk en ouderenadvies. De deelname van medewerkers vanuit de uitvoering van Participe aan netwerkbijeenkomsten (zoals de Wijksamenwerkingsverbanden) wordt minder. Hierdoor komt de samenwerking tussen partijen op het vlak van zorg en welzijn die zo essentieel is voor de beweging, onder druk te staan.

De flexibiliteit bij de openstelling van ontmoetingscentrum De Meent en wijkcentrum Alleman verdwijnt. Deze centra kunnen niet meer op verzoek opengaan buiten de reguliere tijden. Medewerkers hebben minder ruimte en tijd om te innoveren of om nieuw collectief aanbod te organiseren. Een tekort aan communicatie over het werk van Participe kan leiden tot verminderde zichtbaarheid in de wijken en bij burgers. Het aanbod van Participe wordt minder gevonden door inwoners.

Het verminderen van het aanbod aan vroege interventies en ondersteuning aan onze inwoners kan leiden tot grotere en meer kostbare maatschappelijke problemen en een toename van de kosten in de le en 2e lijns zorg. De beweging van zorg naar welzijn komt onder druk te staan nu financieringsstromen de beweging niet, of onvoldoende, volgen en ondersteunen.

Financiële gevolgen. Wij hebben in de afgelopen jaren binnen de begroting en de tijdelijke specifieke uitkeringen die wij van het Rijk ontvangen (SPUK GALA en SPUK IZA), gezocht naar éénmalige extra middelen om de ingrepen in het welzijnsaanbod van Participe te beperken. Met de Perspectiefnota 2025 zijn door uw raad ook extra middelen beschikbaar gesteld vanaf 2025 voor preventieve zorg en ondersteuning.

Net als voor 2024 is aan Participe Amstelland éénmalig extra subsidie toegekend uit inci­dentele middelen (SPUK GALA en SPUK IZA) ter dekking van een deel van het tekort zijnde € 184.787. De activiteiten van Participe die we hiermee financieren vallen binnen de doel­stellingen van de landelijke GALA en IZA akkoorden. Dit maakt dat de bijbehorende SPUKzs hiervoor ook mogen worden ingezet. Met deze éénmalige extra middelen resteert voor 2025 een tekort van € 175.660 wat maakt dat zonder aanvullende extra middelen ingrijpen in de dienstverlening van Participe, al is het in iets mindere mate, in 2025 nodig blijft. Daarnaast blijft het financiële vooruitzicht voor 2026 en verder voor Participe uiterst onzeker, mede gezien de onzekerheid over de voortgang van de SPUK GALA en SPUK IZA middelen.

Perspectiefnota 2026. Bovenstaande maakt dat wij in de Perspectiefnota 2026 aan uw raad voorstellen om het structurele basisbedrag in de gemeentelijke begroting voor 2025 aan te passen met € 87.900 en voor 2026 en verder met € 400.000. Hiermee kan Participe blijven doen wat ze deden inclusief het Odensehuis en de Vrijwilligerscentrale en ook deels meebewegen met de groeiende vraag. Voor 2025 is er nog incidentele dekking vanuit de SPUK GALA en binnen de bestaande budgetten.

Toekomst. Wij zijn van mening dat de verschuiving van zorg naar welzijn noodzakelijk Is om ook voor de toekomst de zorg goed, toegankelijk en betaalbaar te houden. Daarom blijven wij ook investeren in vernieuwende experimenten om zorg en welzijn te verbinden. Net zoals in voorgaande jaren doen wij hiervoor een beroep op verschillende landelijke en provinciale tijdelijke extra middelen die voor dit soort projecten beschikbaar zijn of komen. Daarnaast blijven wij ons samen met de VNG en onze partners, bij het Rijk hard maken voor voldoende structurele middelen om deze beweging ook financieel duurzaam mogelijk te maken. Hiermee beschouwen wij de toezegging als afgehandeld.

Participe bestaat uit de werkmaatschappijen Participe Alphen aan den Rijn, Participe Amstelland, Participe Delft, Participe Projecten en Participe Holding. De twee stichtingen (Participe Holding en Participe Alphen aan den Rijn) vallen onder één bestuurder, namelijk Marcel Bastiaansen. Participe Holding heeft een servicebureau dat voor alle onderdelen ondersteunende diensten levert, te weten: P&O, financiën, facilitaire zaken, receptie, secretariaat en communicatie. Bij Participe werken ongeveer 260 medewerkers, ruim 2.500 vrijwilligers en tientallen stagiairs.