Problematische schulden zijn gerelateerd aan armoede

Van de 540.000 mensen die in armoede leven in Nederland, had 31 % met geregistreerde problematische schulden te maken in 2023. Dat komt neer op 163.000 mensen. Bij mensen met een inkomen net boven de armoedegrens (1,2 miljoen) kwamen problematische schulden met 22 % in verhouding minder vaak voor. Wel is het met 265.000 een grotere groep. In de hele bevolking had 10 % zulke schulden. Dit blijkt uit analyses van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), waarin voor het eerst problematische schulden gerelateerd zijn aan armoede.

Iemand is arm als in het huishouden na het betalen van de vaste lasten aan wonen, energie en zorg te weinig geld (inkomen, spaargeld of ander direct te besteden bezit) overblijft voor de andere basisbehoeften. Bijna-arm zijn de mensen in een huishouden met een inkomen tot 25 % boven de armoedegrens en een te lage vermogensbuffer.

Of mensen horen tot een huishouden dat problematische schulden heeft, stelt het CBS vast met verschillende registraties. Het gaat onder andere om schulden bij de Belastingdienst, betalingsachterstanden geregistreerd bij het Bureau Krediet Registratie (BKR), een betalingsachterstand bij de zorgpremie en achterstanden bij verkeersboetes.

(Bron CBS - 2025)

Problematische schulden op 1 januari per schuldregistratie, 2023 voorlopige cijfers
Toename arme- en bijna-arme mensen met problematische schuld. Arme mensen hebben 3 keer zo vaak als gemiddeld te maken met problematische schulden, bijna-arme 2 keer. Vergeleken met 2021 is het aandeel met problematische schulden in beide groepen-en in de bevolking - toegenomen. De toename was iets groter bij de bijna-armen. Dit komt doordat problematische schulden veel voorkomen onder bijstandsontvangers (29 % in 2023) en zij door de energietoeslag een groter deel zijn gaan uitmaken van de bijna-armen. Zo kwam de helft van de bijstandsontvangers die in 2021 arm waren in 2022 net boven de armoedegrens uit. Een jaar eerder was dat 30 %.

1 op de 5 armen heeft drie jaar op rij problematische schulden. Iemand heeft een langdurige probleemschuld als het huishouden drie jaar op rij te maken heeft met problematische schulden. In de arme bevolking had 21 % problematische schulden in 2021, 2022 én 2023. In de bijna-arme bevolking kwamen langdurige problematische schulden met 16 % iets minder vaak voor.

Armen vaakst achterstanden bij de Belastingdienst. Huishoudens kunnen in meerdere schuldregistraties voorkomen. Dat is bij de helft van de bijna-arme mensen het geval, en bij 42 % van de arme mensen. In de arme bevolking met problematische schulden had iets meer dan de helft een openstaande aanslag bij de Belastingdienst, 40 % stond met een betalingsachterstand geregistreerd bij het BKR en een even groot deel had een betalingsachterstand bij de zorgpremie. Bijna-arme mensen hadden het vaakst te maken met een betalingsachterstand geregistreerd bij het BKR (42 %). Daarna volgden een nog openstaande aanslag bij de Belastingdienst (36 %) en achterstand bij het betalen van de zorgpremie (33 %).

Vermogensbuffer meestal genoeg voor hooguit drie maanden. Voor driekwart van de armen en net zo veel bijna-armen was de vermogensbuffer (spaargeld en ander direct te besteden bezit) in het huishouden maximaal 25 % van de armoedegrens in 2023. Dit betekent dat de meeste armen en bijna-armen nog geen drie maanden zonder inkomen kunnen overbruggen. Anders dan bijna-armen komen armen daarnaast inkomen tekort. Bijna 60 % van de armen kwam maximaal 25 % aan inkomen tekort vergeleken met de armoedegrens in 2023. Dat betekent dat zij voor drie maanden of minder inkomen tekort kwamen om het hele jaar op basisbehoeftenniveau te kunnen leven.