De 80ste Dodenherdenking bij het Oorlogsmonument in Amstelveen

De Nationale Herdenking, of Dodenherdenking vindt jaarlijks plaats in Nederland op 4 mei, met onder andere twee minuten (voorheen één minuut) stilte om 20.00 uur. De landelijke herdenking was op de Dam in Amsterdam en wordt sinds 1988 georganiseerd door het Nationaal Comité 4 en 5 mei, terwijl honderden andere comités plaatselijke herdenkingen organiseren. In de oorspronkelijke opzet ging het uitsluitend om de Nederlandse slachtoffers in de Tweede Wereldoorlog, maar sinds 1961 wordt officieel een ruimere definitie gehanteerd die alle Nederlandse oorlogsslachtoffers of omgekomenen sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog omvat.

(Foto Amstelveenweb.com - 2025)

Het oorlogsmonument in Amstelveen is een wit natuurstenen beeld van een liggende, treurende vrouwenfiguur in classicistische stijl. Het beeld is geplaatst op drie kolommen van witte natuursteen. Het gedenkteken is 4 meter hoog, 1 meter 60 breed en 70 centimeter diep


(Foto Gemeente Amstelveen - 2025)

Oorlogsveteranen in de Annakerk volgen de toespraak van Tjapko Poppens burgemeester van Amstelveen


(Foto Amstelveenweb.com - 2025)

Het Harmonie Orkest speelt stemmige muziek
Voorafgaand aan de Dodenherdenking was er een bijeenkomst voor de Amstelveense veteranen in ANNA als erkenning en waardering voor hun moed en inzet voor onze veiligheid en die van anderen. Er werd met elkaar gesproken over ieders ervaring. De lokale Amstelveense 80ste Dodenherdenking vond onder grote publieke belangstelling plaats op zondag 4 mei 2025 bij het Oorlogsmonument aan de Amsterdamseweg en was georganiseerd door de Stichting Amstelveen Oranje.

Bij het Herdenkingsmonument 'Aan Hen Die Vielen' aan de Amsterdamseweg begon de Dodenherdenking met sfeervolle muziek van het Harmonie Orkest Amstelveen onder leiding van Nice Schimmel. Vervolgens opende Hugo van der Kooij van Amstelveen Oranje de avond met de woorden:

‘Goedenavond Dames en Heren, jongens en meisjes. Het is mooi om te zien en belangrijk, dat het plein voor mij zich vult met zoveel aanwezigen. Namens het 4-5 mei comité onderdeel van Stichting Amstelveen Oranje, welkom bij deze herdenking op 4 mei 2025 bij ons in Amstelveen.’


(Foto Amstelveenweb.com - 2025)

Hugo van der Kooij begeleidt de herdenking
Behalve welkom aan de aanwezigen meldde hij ook dat links van het monument de Banierdrager van de Bond van Wapenbroeders afdeling Amstelland stond. Ook gaf hij uitgebreid uitleg over het Herdenkingsmonument. Tevens verzocht Hugo de aanwezigen om tijdens de 2 minuten stilte om 20.00 uur, de mensen te herdenken die hun leven hebben gegeven voor onze vrijheid, want ieder slachtoffer verdient het om herdacht te worden.


(Foto Amstelveenweb.com - 2025)

De Banierdrager van de Bond van Wapenbroeders houdt de wacht bij de herdenking
Na de uitgebreide opening van Hugo van der Kooij volgde de voordracht van Stadsdichter Nikki Szofia.

4 mei
Je hebt vandaag je nieuwe schoenen aangetrokken. Roze met glitters. Ze zijn van een merk dat nu in is en waarvan ik elke keer weer de naam vergeet. Elke zwart-bruine veeg die erop komt poets je zorgvuldig weer weg. Ze moeten mooi blijven, zeg je.
Je blijft stilstaan vandaag, bij het beeld waar ik je al eerder naar heb zien kijken. Maar vandaag is anders. Je vraagt me waarom die mensen daar allemaal staan en wie dat dan zijn. Ik volg je vinger naar het monument en ik vertel je over de oorlog, over wat er kon gebeuren en wat er is gebeurd.

Ik leg je uit over de dood en dat elk er een te veel is. Je constateert dat iedereen doodgaat en ik geef je gelijk. Maar het is niet eerlijk als dat veel te vroeg gebeurt en als iemand anders dat beslist en daar zijn we het over eens.

Ik vertel je dat je het verleden kunt gebruiken als een spiegel. Dat we moeten blijven kijken. Hoe belangrijk het is dat we naar de ander kijken als naar onszelf, omdat we allemaal een geliefde hebben thuis op de bank. Iemand om voor te zorgen. Een zieke vriendin, een ouder die de boodschappen zelf niet meer kan doen, een kind met een geschaafde knie en je vertelt me over de keer dat je je knieën had geschaafd toen je van je skateboard was gevallen en dat mama er toen een pleister op deed dus ik denk dat je het hebt begrepen.


(Foto Amstelveenweb.com - 2025)

Stadsdichter Nikki Szofia tijdens haar toespraak
je vraagt me over de mensen op tv
of ze moesten huilen omdat de mensen daar ook dood gaan
ik zeg ja de mensen op tv huilen omdat de mensen daar ook doodgaan
je zegt we moeten iets doen
ik geef je gelijk
ik denk aan mijn oma ik denk aan vroeger
in alle kinderhuiltjes om een moeder hoor ik jou

en we hebben ze recht aangekeken
er gestaan in de regen
we hebben het aardig gevraagd
we hebben de stoeptegels uit de straten gehaald
deze stilte duurt langer dan 2 minuten

ik kijk je aan
en ik zeg het spijt me
dit had nooit meer mogen gebeuren
en we hebben het niet kunnen voorkomen
Je roze schoenen rennen verder over het pad en ik volg je zoals ik je altijd zal blijven volgen.


(Foto Amstelveenweb.com - 2025)

Velorisa de Kinderburgemeester van Amstelveen draagt het gedicht Vrijheid voor
De sprekers volgenden elkaar meteen op en dus na de voordracht van Nikki kreeg de kinderburgemeester van Amstelveen, Velorisa het woord. Zij droeg een gedicht voor van Marion Bloem met de titel:

Vrijheid
Als vrij zijn is: hou jij je mond
want ik heb iets te zeggen
Als vrij zijn is: jij achter tralies, want
dan hoeven wij niet bang te zijn
voor al jouw anders zijn en doen en anders laten

Als vrij zijn is: de dag van morgen
strak bepalen door de dag vandaag
iets minder dag te laten zijn
Als vrij zijn is: de deuren sluiten
en op het beeldscherm vrij bekijken
wat veilig uit de buurt moet zijn
Als vrij zijn is: steeds rustig slapen
omdat de anderen hun tong moedwillig
is ontnomen

Als vrij zijn is: eten wat en wanneer je wilt
maar de schillen laten vallen in de kranten
waar de honger wordt verzwegen
Als vrij zijn is: niet hoeven weten wat mij
heeft vrijgemaakt, mij vrij houdt, mij
in vrijheid elke dag gevangen neemt

Als vrijheid is: wachten tot de ander
mij bevrijdt van angsten waar ik
heilig op vertrouw
Als vrijheid mijn gedachten pleistert
Als vrijheid om mij heen overal rondom
en in mij waait,
maar voor jou niet is te vangen

Als vrijheid mij beschermt
tegen jouw ideeën die voor mij te
anders zijn
Als vrijheid voor mij vandaag zo
vanzelfsprekend lijkt, en jij niet
weet wat dat betekent

Dan is vrijheid munt voor mij
en kop eraf voor jou
Dan is vrijheid lucht en willekeurig

Maar staat het mij misschien wel vrij
om iets van mijn riante vrijheid -met
wederzijds goedvinden natuurlijk tijdelijk
of voor langere duur
af te staan om jou
van mijn verstikkende vrijheid
te bevrijden


(Foto Amstelveenweb.com - 2025)

Laurens Michelsen voorganger van het Apostolisch Gemeenschap Amstelveen leest zijn zelf geschreven gedicht voor
Vervolgens kreeg Laurens Michelsen, voorganger bij het Apostolisch Genootschap het woord. Het gedicht werd door hemzelf geschreven met daarin een liedtekst van Raymond Stoop verwerkt.


Stilte
Straks zijn wij even stil
Hoe was de stilte toen?
Stilte was toen het hoogst gebod
In die vele achterhuizen
Velen zijn oorverdovend lang stil
En ik slechts 2 minuten

Stil, luister, daar komen ze weer
Vanuit de verte vlogen ze over
Midden in die jaren 60-nacht hoorde ik mijn moeder:
Stil maar schat ga maar slapen
Het is maar onweer
Dan werd vader weer rustig
Maar in mijn hoofd wil het niet stil
Ik hoor stemmen zingen lachen huilen

Waar vind ik nog stilte
Waar kan ik nog vrij denken
Ik zoek mijn weg naar binnen
Weg van moderne opdringerigheid

In de stilte zoek ik kracht
In de stilte zoek ik hoop
In de stilte zoek ik genade
In de stilte denk ik:

Voor hen die leefden voor mijn tijd
Voor hen die droomden ondanks strijd
Voor hen die ik moest laten gaan
Voor hen blijf ik nu even staan

En niemand hoort die ene naam
Die ik fluister als we samen staan
De zachte woorden die ik zeg …
En samen, samen gaan we weer op weg

Ik geloof in het leven na mijn dood
In het leven van de generaties na mij
Dan moet ik het leven nu wel geloofwaardig maken
In de stilte zoek ik vrede


(Foto Amstelveenweb.com - 2025)
Studente Yafraissy Jimenez Canela van de scholengemeenschap Futuris schreef ook zelf het gedicht dat ze voordroeg:

Oorlog in gedachten
Ik zie de beelden op het nieuws,
huizen vallen, angst is groot.

Kinderen rennen door de straten,
op zoek naar hoop, op zoek naar brood.

Voor hen is oorlog dagelijkse kost,
geen spel, geen lach, geen thuis.
Geen school, geen zorgeloze dagen,
alleen de angst, alleen de ruis.

En hier? Hier leven wij in vrijheid,
zonder zorgen, zonder strijd.

Toch mogen wij nooit vergeten,
dat vrijheid niet vanzelf zo blijft.

Dus denk aan hen die nog steeds vechten,
die dromen van een dag als wij.

Laten we hopen, laten we helpen,
zodat de oorlog ooit verdwijnt.


(Foto Amstelveenweb.com - 2025)

Orkestleider Nico Schimmel volgt de gebeurtenissen van een afstand
Tot slot kreeg Tjapko Poppens burgemeester van Amstelveen het woord:
Dames en heren, beste Amstelveners,
Op 5 april was ik bij de opening van de tentoonstelling ‘Amstelveen 80 jaar bevrijd’ in Museum Cobra. Ik zag veel foto’s van Duitse militairen in Amstelveen, vanwege de nabijheid van Schiphol. Ook veel foto's van de bevrijding. Blije mensen bij de intocht van de Canadezen in onze stad.  Van de lege magen in de hongerwinter, de onderduikers achter gesloten gordijnen, de stille straten tijdens spertijd en de luchtalarmen zijn geen foto's. Van die gebeurtenissen getuigen onder meer de bonnenboekjes vanaf 1943, toen er al een grote schaarste aan levensmiddelen was. Getuigt ook het verhaal van Piet Tijsterman die zijn leven waagde door met zijn schip brandstof en voedsel uit de omgeving op te halen. De voedseltekorten waren in april en mei ‘45 zo nijpend dat de Duitsers voedseldroppingen van de geallieerden toestonden. Ook boven Schiphol. Poedermelk, margarine, eipoeder en sigaretten.

De beelden en voorwerpen op deze tentoonstelling laten goed zien hoe de oorlog iedereen raakte. Net als de persoonlijke verhalen, zoals over Jan van Hulst die samen met zijn vriend Arie de Froe, zijn Joodse schoonfamilie en daarmee zijn vrouw en dochters wist te redden van deportatie door hen als niet-Joods te laten registreren. En daarna op dezelfde wijze nog eens vele andere Joden redde. Een daad van ongelooflijke moed en medemenselijkheid.
Mensen zoals Jan van Hulst kozen in deze moeilijke tijd voor menselijkheid en verzet, ondanks alle risico’s. Toen één van zijn dochters er later naar vroeg, haalde hij zijn schouders op en zei: “Wat had ik anders moeten doen?” Iedereen heeft zich wel eens de vraag gesteld: wat zou ik gedaan hebben in zo’n situatie? Welke keuze zou ik maken? En wat zijn dan de risico’s voor mijzelf en mijn familie? Het gezin van Jan van Hulst kon nog op tijd onderduiken, toen ze verraden werden.


(Foto Amstelveenweb.com - 2025)

Tjapko Poppens burgemeester van Amstelveen tijdens zijn toespraak
De familie Blokland die onderduikers in hun huis aan de Heemraadschapslaan verborg, had dat geluk niet. Riet Blokland werd op 4 februari 1944 opgepakt, omdat de Duitsers, eigenlijk op zoek naar haar man, hem niet thuis aantroffen. Riet stierf een jaar later in vrouwenkamp Ravensbrück.  

Beelden en verhalen houden de herinneringen aan de oorlog levend. Zo vertelde Amstelvener Joop Levy jarenlang op basisscholen over zijn ervaringen als onderduikkind. Zijn verhaal is nu opgenomen in het ‘4 en 5 mei Denkboek’ van Nationaal Comité 4 en 5 mei dat leerlingen van de basisscholen kregen in het kader van 80 jaar vrijheid. Het heet niet voor niets een ‘Denk’ boek, want het is bedoeld om kinderen te laten nadenken over oorlog en vrijheid. De generatie die de oorlog echt heeft meegemaakt, zijn de laatste kinderen van toen. Straks kunnen mensen zoals Joop Levy hun verhaal niet meer zelf vertellen. Dan moeten wij ervoor zorgen dat ze niet worden vergeten.  

Deze tijd vraagt om aandacht voor deze verhalen. Want onze kinderen zien weer oorlog om zich heen. In hun klas zitten soms kinderen die zelf een oorlog hebben meegemaakt. Zo vertelt de 9-jarige Roman in kinderkrant Amstel Kids hoe hij met zijn moeder Oekraïne ontvluchtte. Hij herinnert zich de angstige treinreis uit zijn geboorteland en wordt verdrietig als hij de beelden van de oorlog op de televisie ziet. Zijn grootste wens is zijn vader die nog in Oekraïne is, na drie jaar weer te zien.

Vandaag herdenken wij alle mensen die omkwamen tijdens de Tweede Wereldoorlog en alle oorlogen en conflicten daarna. Morgen vieren we dat we 80 jaar in vrijheid mogen leven. De vrijheid die wij in 1945 terugkregen, lijkt nu minder vanzelfsprekend te zijn. Daarom is het belangrijker dan ooit om samen te herdenken.

Herdenken begint met het vermogen om ons te verplaatsen in de omstandigheden en dilemma’s van toen. Zeg je ja of nee, kom je in actie of laat je het gebeuren? Hoe blijf je mens in moeilijke omstandigheden? Lastige vragen. Hoe kunnen we hiervan leren zonder te veroordelen? Als we dat vertalen naar nu, wat zien we dan vandaag gebeuren? En wat doen we daarmee? Laten we het dichtbij huis houden. Wat doen we als we onrecht, agressie of discriminatie zien? Welke woorden kiezen we op social media? Hoe gaan we met elkaar om in de politiek, het verkeer, op school of het sportveld? We hebben daar een keuze in. We kunnen het ‘anders’ doen: respectvol met elkaar omgaan, naast elkaar staan in plaats van tegenover elkaar, luisteren en in gesprek gaan met elkaar in plaats van alleen je eigen standpunt horen. En onze kinderen met deze waarden opvoeden. Als we respectvol met elkaar omgaan, blijft vrijheid van ons allemaal en niet alleen van de eigen groep. Herdenken helpt ons bewust te blijven van wat er kan gebeuren als we dat niet meer doen.  

Laten we, in Amstelveen, met elkaar de verantwoordelijkheid nemen voor onze vrije samenleving. Want als je vrijheid niet deelt, verdwijnt ze.



(Foto Amstelveenweb.com - 2025)

Nico Schimmel blaast op zijn klaroen (trompet) de traditionele Taptoe
Net voor 20.00 uur blies dirigent Nico Schimmel op zijn klaroen de Taptoe, waarna twee minuten stilte volgden, met aansluitend het 1ste en 6de couplet van het Nederlandse volkslied Wilhelmus. Er zongen nog maar weinig mensen mee terwijl iedereen toch een programmablad had gekregen waarin de verzen stonden beschreven. Na het Wilhelmus kondigde Hugo van der Kooij aan dat de kranslegging ging beginnen en legden Burgemeester Tjapko Poppens en kinderburgemeester Velorisa samen de eerste krans.


(Foto Gemeente Amstelveen - 2025)

De eerste krans wordt bij het monument geplaatst door burgemeester Poppens en kinderburgemeester Velorisa
Daarna volgde het leggen van bloemstukken en kransen door achtereenvolgend: de Stichting Amstelveen Oranje - Saskia Lang en Kees Koot, de Joodse  Gemeenschap – Guido Muller en Roland Vos, de Stichting Herdenking Gevallenen en Slachtoffers in Nederlands-Indië – Jacqueline Schäfer en Clemens Bouwens, de Bond van Wapenbroeders-Amstelland – Cor Bruijn en Wouter Tenger Geurtz, de Raad van  Kerken Amstelveen – Pastoor Deken Jongerden, het Apostolisch Genootschap – Kasper Pelt en Laurens Michelsen, Scholengemeenschap Futuris - … Boateng en Yafraissy Jimenez Canela, de  Atletiekvereniging Startbaan – David Smit en Suzanne Regeling.


(Foto Amstelveenweb.com - 2025)

De de scouts van de Radboudgroep begeleiden de herdenking
Toen het officiële deel van de herdenking voorbij was, mochten in eerste instantie alle aanwezige kinderen het defilé openen. De scouts van de Radboudgroep hielden de hele herdenking de wacht bij het monument en zij gaven de kinderen een witte roos. De rozen mochten zij bij het monument in de daarvoor bestemde vazen plaatsen, waarna het defilé volgde van de honderden aanwezigen. Voor hen die wat wilden na praten bood het Wijkcentrum Pluspunt daartoe de gelegenheid.



De video geeft de meeste toespraken weer zodat u zelf de herdenking mee kunt beleven of nog eens kunt ervaren


(Foto Amstelveenweb.com - 2025)
Er waren veel mensen gekomen en het was een ingetogen, maar qua weer zeer koude herdenking, ondanks dat de zon wel een beetje liet zien. Het was dit jaar 80 jaar Herdenken en zoals velen hebben gezegd: ‘Opdat wij nooit vergeten.’


(Foto Amstelveenweb.com - 2025)

Het oorlogsmonument van Amstelveen is prachtig gedecoreerd met de kransen en bloemen